çoğunluğa başvurma
Bir şeyin popüler veya birçok kişi tarafından doğru bulunuyor/yapılıyor olmasının, onun doğru olduğunu gösterdiğini öne sürdünüz!
(Lat. argumentum ad populum, İng. bandwagon)
Bu mantık yanılgısını Anatole France'ın şu ünlü sözüyle özetlemek mümkündür: “Saçma bir şeyi 50 kişi de söylese, o hâlâ saçma bir şeydir.” Bir argümanın doğruluğu, birçok kişinin ona inanıyor olmasına veya onunla ilgili genel kanıya hiçbir şekilde bağlı değildir; sadece ve sadece o olguya ilişkin gerçeklere bağlıdır. Popüler olana inanma davranışı en başta sürü psikolojisi etkisi (İng. bandwagon effect) olmak üzere çeşitli sosyal eğilimlere dayanır.
Zamanında birçok insan köleliğin iyi bir şey olduğuna, zencilerin beyazlardan daha aşağılık bir ırk olduğuna inanıyordu. Geçmişte birçok insan yaygın olarak Dünya'nın düz olduğuna, bir öküzün boynuzları üstünde durduğuna, Dünya'nın evrenin merkezinde olduğuna ve Güneş'in Dünya'nın etrafında döndüğüne, hastalıkların ve doğal afetlerin Tanrı'nın gazabı olduğuna, sol elini kullananların içine şeytan girdiğine, toplu halde dans eden kadınların cadı olduğuna, eşcinselliğin bir hastalık olduğuna, şeytan çıkarma ayinlerinin işe yaradığına, kız çocuklarının okutulmaması gerektiğine vb. şeylere de inanıyordu (bazı insanlar bunlardan bazılarına hâlâ inanıyor!). Örnekler çoğaltılabilir; ama bu görüşlerin ne kadar çok kişi tarafından desteklendiği, onların doğruluğu üzerinde herhangi bir etkiye sahip değildir.
Not: Bilimsel gerçeklere ve bir alanın uzmanlarının o konudaki görüşlerine ilişkin argümanlarda durum farklıdır; çünkü bilimsel çoğunluk ile kabul gören görüşler bilimsel kanıtlara dayanır. Bunların salt inanç, kanı, iddia kategorisinde değerlendirilmemesi gerekir.
Örnekler
“Birçok insan Tanrı'nın var olduğuna inandığına göre, Tanrı vardır.”Tanrı'nın varlığına inanmak bir seçim, adı üstünde bir “inanç”tır. Bu seçimin arkasında da sosyolojik ve psikolojik gerekçeler yatar; yani kişiseldir. Birçok insanın Tanrı'ya inanmayı seçmiş olması, bu inancın doğru olduğunu göstermez. Sonuçta tek tanrılı dinlerin ortaya çıkışından önce de insanların büyük bir çoğunluğu putlara ve doğa olaylarına inanıyor ve tapıyordu.
“Dünyanın birçok ülkesi kapitalizm ile yönetilmektedir, demek ki kapitalizm en iyi yönetim biçimidir.”Bir sistemin veya yönetim biçiminin iyiliği (veya doğruluğu) onun yaygınlığına değil, ortaya çıkardığı toplumsal sonuçlara bakılarak değerlendirilir.
“Toplumun büyük çoğunluğu sigara içiyor, o halde sigara içmek sağlığa zararlı olamaz.”Birçok insanın sigara içiyor olması, sigaranın sağlığa zararlı olduğu gerçeğini değiştirmez.