kumarbaz yanılgısı
Bir olay geçmişte beklenenden sık gerçekleşti diye, gelecekte daha az gerçekleşmesi gerektiğini iddia ettiniz!
(İng. the gambler's fallacy veya Monte Carlo fallacy)
Özellikle kumar oyunlarında sıkça düşülen bir yanılgı olması nedeniyle bu ismi almıştır. Olasılık teorisinde, şansa bağlı her olay ya da oluşum bir öncekinden bağımsızdır; bu gerçeğin reddedilmesi halinde kumarbaz yanılgısına düşülür. Eşit olasılığa sahip olaylardan birisi beklenenden sık ortaya çıktı diye, bundan sonra ortaya çıkma şansının azaldığını varsaymak hatadır. Aynı bağlamda, insan hayatındaki kişisel ve çevresel faktörleri göz ardı ederek gelecekte yaşanacak olaylara metafizik açıklamalar üretmek de hatalı bir yaklaşımdır.
Özellikle kumar oyunlarında sıkça düşülen bir yanılgı olması nedeniyle bu ismi almıştır. Olasılık teorisinde, şansa bağlı her olay ya da oluşum bir öncekinden bağımsızdır; bu gerçeğin reddedilmesi halinde kumarbaz yanılgısına düşülür. Eşit olasılığa sahip olaylardan birisi beklenenden sık ortaya çıktı diye, bundan sonra ortaya çıkma şansının azaldığını varsaymak hatadır. Aynı bağlamda, insan hayatındaki kişisel ve çevresel faktörleri göz ardı ederek gelecekte yaşanacak olaylara metafizik açıklamalar üretmek de hatalı bir yaklaşımdır.
Örnekler
“Yazı-tura oyununda arka arkaya tam altı kez yazı geldi. Demek ki artık tura gelecek!”Yazı veya tura gelme olasılığı her atışta eşit olup %50'dir. Bu oran bir önceki atışlardan etkilenmez; her atış diğerlerinden bağımsız bir şekilde %50 olasılık içerir.
Gülşah: “Bu yıl başıma hep kötü şeyler geldi...”İnsan hayatında meydana gelen olaylar birçok faktöre bağlıdır. Geçmişte kötü şeylerin sık yaşanmış olması, gelecekte daha az yaşanacağı anlamına gelmez. Yaşananlardan kazanılan tecrübeler yeni felaketlerin önlenmesinde rol oynayabilir; ama bunu belirleyen şey olasılık hesapları değil, kişinin ve içinde bulunduğu ortamın şartlarıdır.
Mete: “Eh, ne güzel işte; sıranı savmışsın! Artık yeni yılda hep iyi şeyler bekleyebilirsin.”